
محصولات کشاورزی در فصول مختلف سال قیمتهای بسیار متفاوتی دارند و این موضوع به یک مشکل اساسی برای دولت و حتی کشاورزان تبدیل شده است. از طرفی هر ساله قیمت تضمینی بسیاری از محصولات به صورت رسمی اعلام می شوند. کارشناس رسمی دادگستری زراعت و اصلاح نباتات در خصوص قیمت محصولات اظهار نظر میگیرد.
در این یادداشت کارشناس دادگستری زراعت و اصلاح نباتات علاوه بر نشان دادن نحوه محاسبه قیمت محصولات کشاورزی در خصوص قیمتگذاری محصولات گلخانهای و گیاهان دارویی هم ممباحثی را مطرح خواهد کرد.
هر ساله نرخ خرید تضمینی بسیاری از محصولات مانند گندم، جو، برنج، برگ سبز چای، پیله تر ابریشم و بعضی از محصولات باغی اعلام میشود و از سوی دیگر نرخی تنظیمی برای محصولاتی چون سیب زمینی، پیاز، سیب و غیره مشخص میگردد. نرخ تضمینی خرید محصولات کشاورزی در سال 97-98 برای بسیاری از محصولات مشخص شده است.
این نرخها معمولا با توجه به چند شاخص معتبر مشخص میشود. اداره کل آمار و فناوری وزارت جهاد کشاورزی هر ساله اقدام به برآورد میزان هزینه تولید محصولات کشاورزی میکند. در این پژوهشها مزارعی به عنوان نمونه در سراسر کشور انتخاب می شوند تا میزان هزینه مشخص شود. میانگین این میزان هزینهها بعلاوه سودی که برای کشاورزان در نظر گرفته میشود به عنوان قیمت تضمینی و نهایی اعلام میگردد. اما اگر بخواهیم این ساز و کار را مشخص تر بیان کنیم باید بگوییم؛ در هنگام محاسبه هزینه آب، هزینههای جانبی در دوره داشت، هزینه کاشت بعلاوه سودی بیش از پانزده درصد در نظر گرفته میشود. بدون در نظر گرفتن سود جانبی که ممکن است از تولیدات کشاورزی به زارعان برسد حدود بیست و پنج درصد سود خالص به مجموع هزینهها اضافه میشود.
اما معمولا تعیین نرخ محصولات گلخانهای و گیاهان دارویی و گیاهان اصلاح شده تا حد زیادی توسط بازار مشخص میشود و تحت تاثیر میزان عرضه و تقاضاست. اما به هر حال برای این محصولات هم باید یک قیمت پایه ای وجود داشته باشد.
در حال حاضر به دلیل محدودیت در منابع آبی توصیههایی در خصوص کشتهای به صرفه و استفاده از بذرهای اصلاح شده میشود. در این میان کشت گیاهان دارویی تا حدی مورد استقبال قرار گرفته است. قیمت گیاهان دارویی در سال 98 نسبت به سال 97 تغییر محسوسی داشته و هزینههای تولید و سود بیشتر هم عامل اساسی در این تغییر بودهاند.
بابونه، آویشن، اسطوخودوس، به لیمو، خار مریم، گل گاو زبان، مریم گلی و نعنا بیشترین گیاهان دارویی هستند که در حال حاضر در بخش کشاورزی تولید و در مراکز خرید گیاهان دارویی به فروش میرسند.
کارشناس رسمی زراعت و اصلاح نباتات در موراد متعددی اقدام به تعیین قیمت میکند. اول این که بخش زیادی از این تولیدات در داخل کشور مصرف میشود به همین دلیل نیاز است تا به قیمت مشخصی در بازار توزیع شود. دوم این که در صورتی که عواملی زمینه خسارت به این محصولات را فراهم کند کارشناس با مشخص کردن قیمت محصول است که میتواند رقم خسارت وارده را مشخص کند. ( در یادداشت دیگری در همین سایت به تفصیل به این موضوع پرداختهایم)
سوم این که در بسیاری از موارد در فرآیند خرید و فروش این محصولات مشکلاتی ایجاد میشود. برای مثال ممکن است تولید کننده قراردادی را با خریدار برای خرید تضمینی محصولاتش منعقد کند اما هنگام برداشت محصول بین آنها اختلاف ایجاد شود.
بنابراین پیش فروش محصولات کشاورزی و اختلافی که از این راه به وجود میآید یکی از مهمترین دلایل برآورد قیمت توسط کارشناس زراعت و اصلاح نباتات است. برای مثال بخش زیادی از مزارع گوجه فرنگی، خیار، ذرت و غیره سالانه قبل از برداشت محصول به فروش میرسد اما بلافاصله نوسان قیمت زمینه ایجاد اختلاف و عدم پایبندی به قرارداد را ایجاد میکند.
معرفی مشخصات ، صلاحیتهای
کارشناس رسمی دادگستری رشته زراعت و اصلاح نباتات
• ارزیابی اراضی کشاورزی
• برآورد هزینه های تولید
• قیمت گذاری محصولات کشاورزی
• تعیین اجاره بها قیمت فروش و اجرت المثل اراضی مرزوعی
• تعیین محدوده اراضی مرتعی از کشاورزی
• ارزیابی اراضی مرزوعی و باغی
• برآورد هزینه ایجاد تاسیسات آبیاری
• برآورد خسارت ناشی از سیلاب و فرسایش
• تعیین کاربردی و استعداد اراضی کشاورزی و باغی
• برآورد میزان خسارت به محصولات تولیدی زراعی و محصولات تولیدی گلخانه ای (گیاهان دارویی و ادویه ای) اصلاح شده از طریق کشت بافت و بیوتکنولوژی یا از طریق اصلاح نباتات کلاسیک (بجز آفات و امراض) مانند تگرک، خسکسالی، سرمازدگی، کمبود مواد غذایی و آبیاری
• تفسیر نقشه ها، عکس ها، تصاویر هوایی و ماهواره ای در اراضی کشاورزی
• ارزیابی و برآورد چاه ها، قنوات و سایر منابع آب های زیرزمینی و تعیین قدمت آن ها
• تشخیص اراضی دایر ، بایر و موات ارزیابی مالکیت، اجرت المثل و تعیین سرقفلی و حق کسب و پیشه ی مکان ها و جایگاههای تولیدی و نگهداری، فرآوری و عرضه محصولات و نهاده های کشاورزی بومی و سنتی روستایی
همانطور كه می دانیم جامعه بشری رو به رشد است و محصولات كشاورزی با توجه به عدم توجه دولتها روستائیان و مهاجرت روستائیان به شهرها محصولات روستائیان كاهش پیدا كرده و كشاورزی كه از طریق روستا و ساكنین صورت می گرفت دیگر جوابگوی نیاز روزانه افراد بشر نیست ، لذا تكنولوژی و صنعت در این موارد به كمك كشاورزی آمده است. استفاده از محصولات تكنولوژیكی و یا دخالتهای ژنتیكی در رشته كشاورزی و محصولات و نهادهای كشاورزی آنقدر پر اهمیت شده است كه رشته كشاورزی یا مباحث مرتبط با تكنولوژی كشاورزی روزبروز بیشتر شده است. ژنتیك در امر كشاورزی بسیار مهم است ، حفظ ژنهای مرغوب و اصلاح ژنهای ناسالم در امر كشاورزی پر اهمیت است ، علت آنهم نیاز روزانه غذاست محصولات كشاورزی و محصولات دامی میبایست در سایه تكنولوژیكی به لحاظ صحیح و اصلاح شده در اختیار مردم قرار بگیرد. حذف بیماریهای موجود در دام و یا گیاهان به لحاظ مدیریت ژنتیكی آنها بسیار پر ارزش است ، استفاده از منابع دانههای كشورهای دیگر برای رشد صنعت كشاورزی و پربار نمودن محصول بسیار مهم است.
کارشناسان رشته کشاورزی و زراعت و اصلاح نباتات می بایست به موضوعات متعددی دقت کنند به فرض برآورد میزان خسارت به محصولات تولیدی، زراعی و محصولات تولیدی گلخانهای اعم از گیاهان دارویی و ادویهای اصلاح شده از طریق کشت بافت و بیوتکنولوژی یا از طریق اصلاحات نباتات کلاسیک به جزء آفات و امراض بسیار پر اهمیت است. مواردی همچون تگرگ، خشکسالی، سرمازدگی، کمبود مواد غذایی و آبیاری را می بایست پیشبینی اش را کارشناسان این رشته به عمل آورند، تفسیر نقشهها و تصاویر هوایی و ماهواره ای در اراضی کشاورزی در امر رشته کشاورزی با این رشته مشترک است. ارزیابی برآورد چاهها و قنوات و سایر منابع آبهای زیرزمینی و تعیین قیمتهای آنها یکی از صلاحیتهایی است که با رشته امور آب مشترک است، این نشان میدهد که این رشته و رشتههای مرتبط با کشاورزی و امور آب میبایست دست به دست هم دهند تا نتیجه محصولاتی که به صورت محصولات در اراضی مزروعی و باقی بر ایجاد تاسیسات آبیاری به وجود میآید نتیجه مطلوب و پرباری را در پی داشته باشد، حفظ و ایجاد تاسیسات آبیاری و ممانعت از خسارات ناشی از سیلاب و فرسایش زمین بسیار مهم است ، کشف کاربری و تعیین استرداد اراضی کشاورزی برای یاری کشاورزان در بهبود کاشت، داشت، برداشت امر بسیار مهمی است، میبایست کارشناسان این رشته تسلط به اراضی دایر و بایر و مواد داشته و بتوانند در خصوص ارزش مالکیت زمینهای زراعی و همچنین اجرت المثل زمینهای کشاورزی و مزروعی و تعیین سرقفلی و حق کسب و پیشه مکانهای کشاورزی که بسیار موضوع پر اهمیتی است اظهار نظر کنند و بتوانند در خصوص تعیین ارزش و اجاره بها و اجرت المثل جایگاههای تولیدی و نگهداری فرآوری عرضه محصولات و نهادهای کشاورزی بومی و سنتی روستایی اظهار نظر کنند ، موضوعاتی که اختلافات عمده دادگاهها را در بر دارد در بین کشاورزان نشان دهنده این است که با توسعه و افزایش علم کارشناسان و متخصصین این رشته می توان به جای صرف انرژی کشاورزان و آنهایی که با امر کشاورزی صنعتی در ارتباط اند به جای آنکه انرژی آنها صرف دعاوی مختلف در مراجع قضایی بشود بتوانند انرژی خود را صرف توسعه امر کشاورزی کنند که در کشور ما به دلیل محدودیت منابع آبی بسیار شرایط بغرنجی دارد.
دستمزد کارشناسان عضو مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده و کانون کارشناسان رسمی دادگستری بر اساس مصوبه حقالزحمه کارشناسی تحت عنوان تعرفه دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری توسط قوه قضاییه تصویب و ابلاغ می گردد.
کارشناسان رسمی دادگستری